De afgelopen weken was er best wel wat in het nieuws over de vertaling van wettelijke loonkostensubsidie naar loondispensatie voor mensen met een arbeidshandicap. Beide ingewikkeld, moeilijk te begrijpen en voor veel mensen niet te bevatten wat het betekent. Ik volg deze wetswijziging op de voet, omdat het valt binnen mijn werkgebied. Ik ben beleidsmedewerker op het gebied van werk en inkomen. Lang voor het WerkBedrijf in Rijk van Nijmegen, inmiddels voor een consultancy bureau BMC en doe ik opdrachten op dit gebied bij verschillende gemeentes. Op dit moment voor de gemeente Staphorst en de gemeente Houten.

Bij beide gemeentes wordt deze wetswijziging gevolgd en is er unanimiteit over hoe waardeloos de wetswijziging is. Ik zal kort schetsen wat loonkostensubsidie is, wat loondispensatie inhoudt en de gevolgen hiervan. Allereerst raad ik jullie aan deze radiocolumn van Pieter Derks te luisteren.

Stel je voor je hebt een arbeidshandicap. Dit kan zowel fysiek als psychisch van aard zijn. Je bent daardoor niet meer in staat om even productief te zijn als andere mensen. Nu is iedereen wel eens een dag niet productief, maar van deze mensen wordt aangemerkt dat ze dat structureel niet zijn en dat er daarom compensatie moet plaatsvinden voor het productiviteitsverlies van deze werknemer. In het verleden stroomde een persoon dan in regelingen als de Wajong of WIA. Echter is instroom in deze voorzieningen voor mensen met een arbeidshandicap versoberd, waardoor veel van deze mensen nu instromen in de Participatiewet / bijstand. Hierdoor is de gemeente verantwoordelijk geworden van de bemiddeling en toeleiding van deze mensen naar werk.

Laten we nou een voorbeeld nemen: Kees. Hij heeft een ernstig auto-ongeluk gehad en verliest daarmee zijn benen. Hij had nog geen baan en leefde van een bijstandsuitkering. Hij wil graag aan het werk in de loods “BALKEN TILLEN”. Andere mensen zonder arbeidshandicap tillen daar 100 balken per uur. Door zijn ongeluk kan Kees 60 balken tillen per uur. Dit betekent dat hij een loonwaarde heeft van 60%. Dit wordt vastgesteld door een arbeidsdeskundige van de gemeente. Met de loonkostensubsidie betekent dat op dit moment dat de werkgever Kees gewoon loon blijft betalen net als de collega’s van Kees die geen beperking hebben. De werkgever wordt alleen voor 40% gecompenseerd aan loonkostensubsidie plus een aanvullende compensatie voor werkgeverslasten (23%). Dit betaalt de gemeente aan de werkgever. Dit is gekoppeld aan het CAO loon dat de werkgever betaald (tot maximaal 130% van het minimumloon). De werkgever betaalt gewoon pensioenpremie en Kees behoudt bij beëindiging contract recht op WW. Kees gaat voor 32 uur aan de slag en is daarmee niet meer afhankelijk van de bijstand. Hij kan in eigen voorzieningen voorzien en is daarmee trots en blij.

Veel mensen als Kees komen echter moeilijk aan het werk. Staatssecretaris Tamara van Ark van Sociale zaken en werkgelegenheid denkt dat dit komt door bureaucratie en doordat het voor werkgevers toch een te ingewikkeld proces is met loonkostensubsidie. Met loondispensatie zou de werkgever alleen nog maar 60% loon hoeven te worden betalen aan Kees. Mocht Kees daarmee niet rondkomen kan hij aanvullend tot bijstandsniveau extra middelen vragen aan de gemeente. De werkgever van Kees, de eigenaar van de loods “BALKEN TILLEN” hoeft geen pensioenpremie meer af te dragen voor Kees. Kees verliest bij zijn baan ook zijn recht op WW. Kees moet maandelijks allemaal dingen aanleveren aan de gemeente om te bewijzen dat die nog aanvullende bijstand moet ontvangen. Dit is extra zwaar voor Kees naast zijn van 32 uur. Indien Kees een partner vindt met veel inkomen, kan Kees dit niet meer ontvangen van de gemeente en wordt hij dus voor 32 uur inzet zwaar onderbetaald en loont het niet voor Kees om te werken.

De belangrijkste verschillen van loonkostensubsidie naar loondispensatie hiermee op een rijtje:

• Administratieve druk wordt verplaatst van werkgever naar kwetsbare groep
• Werken loont in sommige gevallen niet meer voor de meest kwetsbare groep
• Kwetsbare doelgroep wordt extra gestigmatiseerd doordat hun loon wordt gekoppeld aan % minimum loon, terwijl collega’s loon gekoppeld wordt aan CAO-loon.
• Kwetsbare doelgroep bouwt geen pensioen en recht op WW op.
• Werkgever mag voor kwetsbare doelgroep uitzondering maken op minimum loon

Waarom zouden jullie denken? De staatssecretaris denkt dat werkgevers hiermee eerder geneigd zijn om mensen met een arbeidshandicap een baan te gunnen door minder administratieve lasten en verminderde kosten door geen afdracht pensioenspremie. De overheid is ook minder geld kwijt doordat ze de werkgeverslasten niet meer hoeven te vergoeden en doordat veel mensen zoals Kees geen aanvulling mogen hebben door een rijke partner of spaargeld, waardoor ze geen recht hebben op middelen van de gemeente. Hierbij wordt gewoon gekeken of iemand recht heeft op bijstand.

Het geld dat hiermee bespaard blijft vanuit de gemeente gaat naar extra beschutte werkplekken. Dit zijn plekken waar mensen als Kees niet meer werken tussen mensen zonder arbeidshandicap, maar in een omgeving dat specifiek wordt gecreëerd voor mensen als Kees. Een soort hernieuwde sociale werkplaats.

Ik zelf geloof veel meer in een inclusieve samenleving. Ik denk niet dat de bezuinigingen op sociale werkplaats, dat ook in Zembla wordt aangehaald, per se slecht is. Maar wel heel slecht als het alternatief; wettelijke loonkostensubsidie daarmee weg wordt gehaald. Daarmee zet je een kwetsbare groep echt op een verkeerde manier weg. Werkgevers zullen niet meer geneigd zijn met loondispensatie om meer mensen aan te nemen. Een loonwaardemeting moet nog steeds gebeuren, dus scheelt maar beperkt in bureaucratie en ook de financiële lasten scheelt het alleen de pensioenpremie. Ik denk daarom niet dat het tot veel meer banen leidt tot arbeidsgehandicapten. Al helemaal niet omdat het voor arbeidsgehandicapten heel demotiverend zal werken om handen uit de mouwen te steken.

Het is een hele mindset die moet veranderen. De toekomst ligt in meer taken afsplitsen voor arbeidsgehandicapten door middel van jobcarving. Ook hooggeschoold werk kan worden gedaan door mensen met een arbeidshandicap. Die belangrijke taak om dat te creëren, om niet te stigmatiseren en om iedereen werk of dagbesteding te gunnen, daar werk ik heel erg graag aan. Alleen loondispensatie werkt dit erg tegen. Tekenen jullie daarom deze belangrijke petitie tegen loondispensatie voor mij mee?